Collegium Polonicum w Słubicach

---

Historia powstania

Reaktywacja europejskiego Uniwersytetu Viadrina we Frankfurcie nad Odrą po 1989 roku była związana z ambitną misją, która miała na celu realizację „szczególnych zadań w polityce zagranicznej w kontekście relacji polsko-niemieckich oraz kulturowo związaną z Europą” (niem.: „außenpolitisch im deutsch-polnischen Verhältnis und kulturell mit Blick auf Europa besondere Aufgaben zu erfüllen”). W tej wyjątkowej sytuacji postanowiono o zacieśnieniu współpracy naukowej z polskimi instytucjami, a także o zapewnieniu jednej trzeciej miejsc studenckich dla studentów z Polski. W fazie zakupu i budowy tego innowacyjnego projektu zaangażowano cztery polskie uczelnie, w tym Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

W wyniku tych działań zrodził się projekt stworzenia infrastruktury edukacyjnej w Słubicach, która początkowo miała obejmować tylko akademiki dla polskich studiów na Uniwersytecie Europejskim. Zmiany miały miejsce po podpisaniu porozumienia między Ministrem Edukacji Narodowej RP a Ministrem Nauki i Kultury Kraju Związkowego Brandenburgia dnia 6 września 1991 roku, które miało miejsce podczas uroczystego otwarcia Uniwersytetu Europejskiego Viadrina. To porozumienie zawierało zapis o powstaniu „wspólnej placówki naukowo-dydaktycznej z odpowiednim zapleczem bibliotecznym i laboratoryjnym oraz akademikami”. Uczestnicy uroczystości 25-lecia Collegium Polonicum w 2016 roku odnosili się do tej istotnej daty.

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza zdefiniował czystą ideę powstania „Collegium Polonicum” jako jednostki, której celem jest wspólna działalność dydaktyczna i badawcza z Europejskim Uniwersytetem Viadrina. Senat Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza uznał utworzenie tej jednostki 25 maja 1992 roku. Po osiągnięciu porozumienia politycznego ze strony zarówno Polski, jak i Niemiec została powołana tzw. Komisja Mieszana, która miała na celu zaplanowanie Collegium Polonicum.

Koncept ten został przyjęty przez Senat Założycielski Uniwersytetu Europejskiego Viadrina 19 grudnia 1992 roku oraz przez Senat Uniwersytetu Adama Mickiewicza 22 grudnia 1992 roku. Niezwykle ważnym momentem w tej historii był symboliczny akt wmurowania kamienia węgielnego, który odbył się już 16 października 1992 roku. Uroczystość otwarcia pierwszej części Collegium Polonicum miała miejsce 10 czerwca 1998 roku, natomiast pełne otwarcie z biblioteką miało miejsce 1 lutego 2001 roku.

Collegium Polonicum zyskało status ośrodka zamiejscowego względnie filii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, do której należy również biblioteka. Kolejnym krokiem było podpisanie umowy w Warszawie dnia 2 października 2002 roku pomiędzy Ministrem Edukacji Narodowej i Sportu Rzeczypospolitej Polskiej a Ministerstwem Nauki, Badań i Kultury Kraju Związkowego Brandenburgia, która dotyczyła Collegium Polonicum w Słubicach. Umowa ta stanowiła wiążącą podstawę prawną dla współpracy między Uniwersytetem im. Adama Mickiewicza a Uniwersytetem Europejskim Viadrina w ramach Collegium Polonicum.

Konsensus ogólny, oparty na wspólnej koncepcji obu uczelni z 1992 roku, polega na tym, że strona polska odpowiada za finansowanie budowy i utrzymania budynków oraz zaplecza Collegium Polonicum, podczas gdy strona niemiecka zobowiązuje się do utworzenia i utrzymania pięciu katedr.

Budynek i zaplecze

Projekt architektoniczny gmachu został zaprojektowany przez znanego poznańskiego architekta, Tomasza Durniewicza, a jego wybór nastąpił w wyniku konkursu ogłoszonego przez Uniwersytet im. Adama Mickiewicza. Prace budowlane ruszyły w 1995 roku, a poszczególne etapy budowy zrealizowane zostały w kilku fazach. Otwarcie pierwszej części Collegium Polonicum miało miejsce 10 czerwca 1998 roku, natomiast cały obiekt został uroczyście otwarty 1 lutego 2001 roku. Całkowita powierzchnia użytkowa budynku wynosi 20 546 m², z czego około 14 579 m² przypada na główną część gmachu. W tej przestrzeni znajdują się 32 sale wykładowe i laboratoryjne, a także dwie nowoczesne sale konferencyjno-bankietowe oraz obszerna aula mieszcząca prawie 1000 osób, a także stołówka i biura dla personelu naukowego, technicznego oraz administracyjnego.

Warto również podkreślić, że część biblioteczna zajmuje 5967 m², a jej połączenie z głównym budynkiem odbywa się za pomocą mostku. Całkowity koszt budowy Collegium Polonicum wyniósł około 170 mln zł. Równolegle, w sąsiedztwie głównego obiektu, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza wybudował kilka domów studenckich, co znacząco wzbogaciło ofertę dla studentów.

Pierwsi polscy studenci zapisani na Uniwersytet Europejski Viadrina mogli przenieść się do domu studenckiego Amicus w Słubicach już w październiku 1993 roku. Dom ten został wzniesiony w miejscu nieukończonego hotelu dla pielęgniarek. Od 1994 roku, na obszarze pokoszarowym, pojawił się kampus studencki zaprojektowany przez Pracownię Architektoniczną BNS z Warszawy. Kampus ten składa się z siedmiu budynków mieszkalnych, pomieszczeń na klub studencki oraz usług, a także przestrzeni do zajęć sportowych. Pierwsze pokoje oddano do użytku w 1998 roku, a całe przedsięwzięcie zakończone zostało w 2003 roku wraz z oddaniem do użytku lokali w tzw. Domu doktoranckim.

W sumie na terenie kampusu powstało ponad 1100 miejsc dla studentów, głównie w pokojach jedno- i dwuosobowych, a także 40 dwu- i trzypokojowych mieszkań dla pracowników uczelni w Domu doktoranta oraz około 40 miejsc noclegowych. Budowa Collegium Polonicum oraz kampusu studenckiego została w dużej mierze sfinansowana, a to w 65% z budżetu RP, w 20% z funduszy europejskich w ramach programu PHARE oraz w 15% z środków Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej.

Zgodnie z koncepcją przyjętą w 1992 roku oraz w ramach umowy międzyministerialnej z 2002 roku, właścicielem nieruchomości jest Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, który zobowiązał się do pokrywania bieżących kosztów utrzymania oraz konserwacji budynków. W 2013 roku, uczelnia rozpoczęła proces redukcji swoich nieruchomości w Słubicach, sprzedając kilka niezabudowanych działek, które mogły być przeznaczone na przyszłą rozbudowę bazy noclegowej oraz infrastruktury sportowej. Dom studencki Amicus został nabyty przez urząd miasta Słubice, który przekształcił go w lokalne mieszkania komunalne.

Dom doktoranta w roku 2017 został wystawiony na sprzedaż przez Uniwersytet im. Adama Mickiewicza jako obiekt mieszkalny o powierzchni użytkowej wynoszącej 1951,4 m² (powierzchnia działki to 3530 m²). Studentom uczęszczającym do Uniwersyteckiego Liceum Ogólnokształcącego, którzy mieszkają poza Słubicami, zaproponowano możliwość zakwaterowania nie na kampusie, ale w internacie Zespołu Szkół Technicznych w Słubicach imienia inżyniera Tadeusza Tańskiego.

Struktury kierownictwa i kooperacji

W 1992 roku powstała koncepcja Collegium Polonicum, która w 1993 roku zaowocowała utworzeniem wspólnej dyrekcji. Ta dyrekcja składała się z dwóch kluczowych ról – dyrektora naukowego oraz dyrektora administracyjnego. Członkowie dyrekcji aktywnie uczestniczyli w pracach Komisji Mieszanej, podczas spotkań omawiano różne aspekty współpracy pomiędzy Uniwersytetem im. Adama Mickiewicza a Uniwersytetem Europejskim Viadrina. Komisja ta była tworzona przez rektorów, prorektorów oraz kanclerzy obu uczelni, co stanowiło silny fundament współpracy akademickiej.

W wyniku zmian w strukturze zarządzania, po rezygnacji dyrektora naukowego w 1997 roku, zrezygnowano z tego stanowiska. Od tej pory dyrekcja Collegium Polonicum składa się z dyrektora administracyjnego oraz odpowiednich prorektorów i wiceprezydentów obu instytucji. Taka struktura została formalnie zatwierdzona w 2002 roku na mocy umowy międzyministerialnej, w ramach której zlikwidowano Komisję Mieszana, zastępując ją Komisją Stałą odpowiedzialną za działania Collegium Polonicum. W skład tej nowej komisji weszli rektorzy i prezydenci obu uczelni, kanclerze oraz członkowie dyrekcji Collegium.

Dyrekcja Collegium Polonicum

• Dyrektor administracyjny: 15.10.1994 – 30.11.2022 dr Krzysztof Wojciechowski,
• od 01.12.2022: Agnieszka Brończyk,
• Dyrektor ds. dydaktycznych: 1993–1997 prof. dr hab. Waldemar Pfeiffer,
• do 08.08.2023 dr hab. Andrzej Pukacz, prof. UAM,
• od 2023 dr hab. Justyna Krauze-Pierz, prof. UAM,
• Wiceprezydent właściwy dla Collegium Polonicum ze strony Europejskiego Uniwersytetu Viadrina: 1997–2002 prof. dr Jan C. Joerden (do 1999 jako prorektor),
• 2002–2015 Janine Nuyken,
• 2015–2017 prof. dr Ines Härtel,
• od 2017 Janine Nuyken,
• Prorektor właściwy dla Collegium Polonicum ze strony Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza: 1997–2002 prof. dr hab. Stanisław Lorenc,
• 2002–2008 prof. dr hab. Janusz Andrzej Wiśniewski,
• 2008–2016 prof. dr hab. Krzysztof Krasowski,
• 2016–2018 dr hab. Beata Mikołajczyk,
• od 2018 dr hab. Tadeusz Wallas.

W § 64 Statutu Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza wskazano, że każda filia uczelni, w tym Collegium Polonicum, powinna być kierowana przez Dyrektora filii. Obecnie to stanowisko nie zostało jeszcze obsadzone, co wskazuje na dalsze możliwości rozwoju w strukturach zarządzających Collegium.

Kadry naukowe w Collegium Polonicum

Kadra naukowa Uniwersytetu Europejskiego Viadrina na katedrach finansowanych przez Kraj związkowy Brandenburgia dla Collegium Polonicum

W 1992 roku, w wyniku współpracy Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza i Uniwersytetu Europejskiego Viadrina, powstała wizja Collegium Polonicum, w której przewidziano utworzenie pięciu katedr finansowanych przez Uniwersytet Europejski Viadrina. W 2002 roku, zgodnie z umową międzyministerialną, Kraj związkowy Brandenburgia określił obowiązki związane z pokrywaniem kosztów osobowych dla pięciu profesorów oraz siedmiu członków współpracowników naukowych. Do tego dodano roczne środki administracyjne, które były zgodne z regulacjami prawnymi i stawkami obowiązującymi w Brandenburgii.

Interdyscyplinarna działalność naukowa, zauważona w koncepcji stworzonej przez obie uczelnie, miała na celu realizację trzech kluczowych ambicji:

• wzbogacenie oferty edukacyjnej Uniwersytetu Europejskiego Viadrina, zwłaszcza w zakresie historii, języka oraz kultury polskiej, co posłużyło za inspirację do nazwania instytucji,
• wspieranie idei zjednoczonej Europy,
• promocja i rozwój współpracy regionalnej i międzynarodowej.

W oparciu o te cele zamierzano stworzyć katedry dedykowane:

• Językowi i kulturze polskiej,
• Historii polsko-niemieckich relacji,
• Integracji regionalnej z perspektywy kulturowej i gospodarczej,
• Badaniom środowiskowym w regionie,
• Procesom integracyjnym zachodzącym w Europie Północno-Wschodniej.

Niestety, w rzeczywistości katedry nie zostały utworzone zgodnie z planem. Umowa z 2002 roku wprowadziła zatem ramy dla Collegium Polonicum jako interdyscyplinarnej instytucji, przy zachowaniu jej dotychczasowej nazwy, jednak z rezygnacją z wąskiej specjalizacji, dotyczącej kultury, historii i języka polskiego. Dzisiejsze spektrum działalności edukacyjnej obejmuje różnorodne dziedziny reprezentowane na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza oraz Uniwersytecie Europejskim Viadrina, a w szczególności koncentruje się na:

• problemach związanych z integracją europejską,
• regionach przygranicznych,
• badań porównawczych w kontekście międzynarodowym i międzykulturowym.

Etaty dla profesorów i współpracowników naukowych finansowane przez Brandenburgię zostały przypisane do ośmiu katedr, takich jak:

• Entangled History of Ukraine,
• Porównawcze Studia Środkowoeuropejskie,
• Polsko-Niemieckie Związki Kulturowe i Literackie oraz Gender Studies,
• Ochrona Zabytków,
• Multicultural Communication (Slavonic and English Linguistics and Language Use),
• Polskie Prawo Publiczne, Europejskie i Gospodarcze,
• Polskie i Europejskie Prawo Prywatne oraz Prawa Porównawczego,
• Polskie Prawo Karne.

Osoby kierujące tymi katedrami będą zatrudnione w dwóch przypadkach na pełnym etacie i w sześciu na pół etatu. Część z nich posiada dodatkowe etaty na uczelni w Polsce. Na stanowiskach finansowanych przez Brandenburgię znajduje się sześciu adiunktów oraz wielu doktorantów i asystentów, którzy w większości pracują na cząstkach etatu. Katedry finansowane przez Kraj związkowy Brandenburgia nie są widoczne na stronach internetowych Collegium Polonicum, lecz jedynie w języku niemieckim oraz w trzech przypadkach także w polskim na stronach Wydziału Kulturoznawstwa oraz Wydziału Prawa Uniwersytetu Europejskiego Viadrina.

Pozostała kadra naukowa Uniwersytetu Europejskiego Viadrina

Katedra Kultury i Historii Europy Środkowej i Wschodniej, powstała dzięki dotacji od fundacji niemieckiego tygodnika „Die Zeit”, jest jedyną katedrą Uniwersytetu Europejskiego Viadrina znajdującą się w Collegium Polonicum, jednak nie korzysta ona z dofinansowania przyznawanego przez Brandenburgię. Niektóre wydziały Uniwersytetu Europejskiego Viadrina wskazują adress Collegium Polonicum jako adres do korespondencji w Polsce, choć nie prowadzą tam bezpośredniej działalności. Istnieje system wewnętrznego transportu poczty pomiędzy obiema placówkami, co umożliwia przesyłanie korespondencji krajowej pomiędzy Polską a Niemcami. Co więcej, Collegium Polonicum oraz Uniwersytet Europejski Viadrina są dostępne telefonicznie z drugiego kraju, dzięki radiolinii, która łączy ich systemy telefoniczne.

W sierpniu 2019 roku Kraj związkowy Brandenburgia przyznał fundusze na cztery profesury dla Uniwersytetu Europejskiego Viadrina w ramach projektu European New School of Digital Studies. To właśnie tam będą się odbywać zajęcia prowadzone w języku angielskim na kierunku studiów Master of Digital Entrepreneurship, również z dofinansowaniem z tego projektu. Hojne dofinansowanie ze strony Brandenburgii tego nowego kierunku miało na celu wypełnienie luki w ofercie Uniwersytetu Europejskiego Viadrina oraz Collegium Polonicum, z perspektywą przekształcenia jednostki w międzynarodowy wydział, który będzie współpracoł z zagranicznymi uniwersytetami.

Kadra naukowa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza

Podczas inauguracji Collegium Polonicum w 2001 roku, liczba pracowników naukowych z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza była szacowana na około 65, w tym 25 profesorów. Większość z nich jednak pozostawała w Poznaniu, a ich obecność w Słubicach miała charakter migracyjny, bowiem przybywali do Collegium Polonicum jedynie na zajęcia. Zaledwie 2 do 4 pracowników naukowych miało swoje stałe miejsce pracy w Collegium w ramach prowadzonego kierunku studiów. Tak więc, Collegium Polonicum nie było ośrodkiem, w którym profesorowie mogli w pełni zaangażować się w swoje badania czy wykłady, co było charakterystyczne również dla innych zamiejscowych placówek polskich uczelni.

Na mocy współpracy z Uniwersytetem Europejskim Viadrina w 2012 roku powstał Polsko-Niemiecki Instytut Badawczy, który zapewnił 10 etatów naukowych – w tym 5 dla profesorów oraz 5 dla adiunktów. Instytut miał wytyczone cele w zakresie liderowania działalności badawczej związanej z integracją europejską i regionami przygranicznymi. W ten sposób powstał jednocześnie specyficzny profil akademicki, będący zgodny z założeniami Collegium Polonicum, wynikającymi z umowy międzyministerialnej z roku 2002. Niestety, po zmniejszeniu oferty kształcenia oraz zamknięciu Instytutu w 2018 roku, kadra akademicka Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Collegium Polonicum zmniejszyła się do sześciu adiunktów, w tym dwóch z habilitacją, którzy prowadzą zajęcia w ramach studiów Filologia polska jako obca oraz w Uniwersyteckim Liceum Ogólnokształcącym. Plany na utworzenie etatów na Collegium przez Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w coraz mniejszym stopniu są wykonywane i nie dotyczą nawet zajęć w ramach Master of Digital Entrepreneurship. Ostateczne zwolnienie etatów w Collegium Polonicum w roku 2018 na rzecz Instytutu Cyfrowego stanowiło zgodnie podaną przyczynę zamknięcia Polsko-Niemieckiego Instytutu Badawczego.

Europa-Fellows

Otwarcie Collegium Polonicum było częścią „Międzynarodowego programu promocji młodych naukowców w dziedzinie badań europejskich – „Europa-Fellows”, który został wsparty finansowo przez niemieckie Ministerstwo Edukacji i Badań w wysokości 800 tys. euro rocznie. W ramach tej inicjatywy, 48 (w pierwszej turze w latach 2000-2003) oraz 30 (w drugiej turze 2003-2005) młodych naukowców uzyskało granty na realizację swoich projektów doktorskich lub habilitacyjnych w Collegium Polonicum, przy czym możliwe było również prowadzenie badań na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza. Do 2002 roku kierownikiem projektu był prof. dr Jan C. Joerden, po nim Janine Nuyken. Badania realizowane były w różnorodnych tematach związanych z katedrami oraz kierunkami kształcenia w Collegium Polonicum, obejmującymi m.in.:

• rozszerzenie Unii Europejskiej,
• zarządzanie rozwojem miast,
• ochronę europejskiego dziedzictwa kulturowego,
• rządzanie i marketing w Europie Środkowej i Wschodniej,
• przekraczające granice polityki ochrony środowiska,
• porównawcze badania europejskich systemów prawnych,
• ponadgraniczną współpracę gospodarczą oraz kulturalną.

Współpraca pracowników naukowych na rzecz Collegium Polonicum

Jednym z kluczowych dorobków Collegium Polonicum jest interdyscyplinarna seria publikacji „Thematicon”, która jest wydawana przez dyrekcję instytucji od 1995 roku. Pięć pierwszych tomów ukazało się pod auspicjami Wydawnictwa Naukowego Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, a od 2002 roku seria publikowana jest przez Logos-Verlag w Berlinie. Do roku 2019 wydano 34 tomy, w tym cztery pod redakcją członków dyrekcji, które dotyczyły transgranicznej współpracy akademickiej. Pozostałych publikacji dokonano według następującego klucza:

• 5 przez pracowników zatrudnionych na katedrach finansowanych przez Kraj związkowy Brandenburgii,
• 3 w ramach programu Europa-Fellows (2000-2005),
• 9 przez pracowników Polsko-Niemieckiego Instytutu Badawczego (2012-2018),
• 13 przez innych pracowników naukowych.

Sześć tomów koncentruje się na aspektach prawa, sześć kolejnych na języku i tłumaczeniu, siedem na granicach z perspektywy polityki, a jedenaście powstało w kontekście interdyscyplinarności, międzykulturowości, transnarodowości oraz transferu kulturowego. Mimo jego reputacji, Collegium Polonicum nie funkcjonuje jako rozpoznawalna jednostka naukowa o klarownym profilu badawczym w sferze publicznej. Projekty badawcze oraz ich wyniki rzadko są przedstawiane w Internecie jako działalności Collegium Polonicum, a dostępne są głównie na stronach poszczególnych katedr. Co więcej, nie zauważono istotniej współpracy pomiędzy katedrami Collegium, która przekraczałaby granice współpracy samej uczelni. Obecne, stanowiące trudności związane z wynagrodzeniami między zatrudnionymi w Niemczech a osobami z Polski, również utrudniają efektywną współpracę. Przyjmuje się, że wynagrodzenie dla asystenta naukowego Uniwersytetu Europejskiego Viadrina wynosi około 920 euro miesięcznie netto, co odpowiada w przybliżeniu 3800 zł brutto, które zarabia adiunkt na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w pełnym wymiarze czasu. Projekt European New School of Digital Studies, rozpoczęty w semestrze zimowym 2020-21, ma własną stronę internetową, ale nie wiąże się z Collegium Polonicum ani nie przewiduje integracji z ośmioma katedrami finansowanymi przez Kraj związkowy Brandenburgi.

Kierunki studiów w Collegium Polonicum

Kierunki studiów Uniwersytetu Europejskiego Viadrina

Collegium Polonicum znajduje się w atrakcyjnej lokalizacji, obok budynków Uniwersytetu Europejskiego Viadrina w sercu Frankfurtu. Ogranicza to możliwości uczelni do oferowania niektórych kursów związanych z Polską w ramach różnych programów studiów tego uniwersytetu. Z tego powodu nie funkcjonują tam niezależne kierunki studiów osadzone w Collegium Polonicum. W związku z tym oceny liczby studentów uczęszczających na zajęcia w Collegium są interpretacyjne: w roku akademickim 2004/2005 stwierdzono około 100 studentów, a dziesięć lat później liczba ta wzrosła do 250. Obecnie zdecydowana większość zajęć na płatnym kierunku magisterskim Ochrona europejskich dóbr kultury odbywa się w Collegium Polonicum, jak również spora część wykładów prowadzonego kierunku Kultura i historia Europy Środkowej i Wschodniej.

W przeszłości w Collegium Polonicum miały miejsce również zajęcia związane z programem MBA Management for Central and Eastern Europe, który funkcjonował w latach 1999-2013. W semestrze zimowym 2020-21 Uniwersytet Europejski Viadrina wprowadził nowy kierunek studiów Master of Digital Entrepreneurship, utworzony w ramach projektu European New School of Digital Studies, z zajęciami prowadzonymi przeważnie w Collegium Polonicum. To właśnie tutaj powstały cztery nowe katedry, dostosowane do potrzeb nowego kierunku.

Kierunki studiów Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza

W latach dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku, reagując na szybki wzrost liczby studentów, uczelnie w Polsce zaczęły oferować programy edukacyjne poza miejscem swojego głównego działania. W ten sposób Uniwersytet im. Adama Mickiewicza rozwinął swoją ofertę, zakładając Collegium Polonicum oraz siedem innych zamiejscowych ośrodków dydaktycznych na obszarze metropolitalnym Poznania. Cztery z nich umiejscowione były w wynajmowanych lokalach w Kościanie, Ostrowie Wlkp., Śremie oraz Wągrowcu, natomiast trzy zlokalizowano w nowo wybudowanych budynkach w Gnieźnie, Pile oraz Kaliszu.

W Collegium Polonicum były dostępne różnorodne kierunki studiów, które były również oferowane na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, często z dodatkową specjalizacją:

• informatyka stosowana (Wydział Fizyki),
• ochrona środowiska (Wydział Biologii),
• gospodarka przestrzenna (Wydział Nauk Geologicznych i Geograficznych),
• filologia germańska (Wydział Neofilologii),
• filologia polska (Wydział Neofilologii),
• politologia (Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa),
• bezpieczeństwo narodowe (Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa).

Niektóre z tych programów były dostępne zarówno w trybie dziennym, jak i wieczorowym. Jednak w związku z zmniejszającą się liczbą studentów w Polsce (z 1,93 miliona w roku akademickim 2008-09 do 1,23 miliona w latach 2018-2019) spadł popyt na kierunki studiujące w zamiejscowych ośrodkach dydaktycznych. Równocześnie rozbudowano infrastrukturę uczelni w miastach, w których znajdują się ich główne ośrodki, zwłaszcza na nowym kampusie Morasko w Poznaniu. Nowelizacja przepisów w zakresie szkolnictwa wyższego w 2011 roku wprowadziła wymóg, iż kontynuacja działalności ośrodków studenckich uzależniona będzie od utworzenia odpowiednich jednostek podstawowych oraz zagwarantowania minimum kadrowego.

W rezultacie wiele ośrodków musiało zaprzestać działalności lub przekształcić się w jednostki podstawowe. Collegium Polonicum uniknęło tego losu, jako że w ramach współpracy z zagraniczną uczelnią mogło kontynuować swoją działalność bez zagrożeń. Obecnie jedyną ofertą dydaktyczną, jaką Uniwersytet im. Adama Mickiewicza prowadzi w Collegium Polonicum, jest kierunek Filologia polska jako obca na Wydziale Neofilologii. Ponadto sporadycznie proponowane były studia magisterskie z zakresu międzynarodowych relacji (np. International Relations – Regional and transborder cooperation) na Wydziale Nauk Politycznych i Dziennikarstwa.

Wspólne kierunki studiów Uniwersytetu Europejskiego Viadrina i Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza

Collegium Polonicum to także miejsce, w którym obie uczelnie oferują programy prowadzące do uzyskania duplikatu dyplomu – jednego od Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza i drugiego od Uniwersytetu Europejskiego Viadrina. Programy te obejmują:

• Polsko-Niemieckie Studia Prawnicze / Deutsch-Polnisches Jurastudium,
• Master of Intercultural Communication,
• Germanistyka interkulturowa.

Kierunki te funkcjonują w Collegium Polonicum, a ich zajęcia prowadzą wykładowcy przybyli z Poznania oraz specjaliści z katedr finansowanych przez kwoty budżetowe Krajowego Związku Brandenburgii. Od kiedy w 1992 roku zainicjowano polsko-niemieckie studia na kierunku prawniczym, stanowią one uznawany model współpracy między studentami z Polski i Niemiec, którzy w interakcji badają obie legislacje, zyskując formalne kwalifikacje oraz praktyczne umiejętności zawodowe, które stają się przydatne w obu krajach. Liczba uczestników tych wspólnych studiów pozostaje stosunkowo stabilna, wynosząc 430 w roku akademickim 2004-05 oraz 310 w roku akademickim 2015-16.

Uniwersyteckie Liceum Ogólnokształcące w Słubicach

W roku szkolnym 2018-2019 zainaugurowano działalność Uniwersyteckiego Liceum Ogólnokształcącego w Słubicach, które mieści się w budynku Collegium Polonicum. To czteroletnie liceum niepubliczne posiada uprawnienia szkoły publicznej; placówka ta jest zarządzana przez Uniwersytet im. Adama Mickiewicza. W ramach swojej działalności, zgodnie z przyjętymi zasadami, szkoła opiera swoje finanse głównie na opłatach za naukę, czyli czesnym, a także na dotacjach pochodzących z powiatu słubickiego.

W szkole oferowane są trzy różne profile kształcenia, a mianowicie:

• profil humanistyczny,
• profil biologiczno-chemiczny,
• profil matematyczno-fizyczny.

W każdej klasie równoległej będzie reprezentowana różnorodność, co przyczyni się do stworzenia bogatej oferty edukacyjnej. Uniwersyteckie Liceum zajmie około połowy z 32 dostępnych sal wykładowych oraz laboratoryjnych, które znajdują się w Collegium Polonicum.

Trivia

Na Placu Frankfurckim w Słubicach, znajdującym się zaledwie kilka kroków od Collegium Polonicum, zainicjowane przez dyrektora administracyjnego Krzysztofa Wojciechowskiego miasto zrealizowało projekt, który zaowocował powstaniem Pomnika Wikipedii. Ten ważny symbol został odsłonięty w 2014 roku. Krzysztof Wojciechowski podkreślił istotę tego miejsca, mówiąc, że „właśnie w Słubicach i Frankfurcie dostrzega ten sam motyw, tę samą iskrę, jaką mają wikipedyści. – Niech ten pomnik przypomina, że dzięki wysiłkowi, pragnieniu wiedzy oraz przezwyciężaniu własnych ograniczeń możliwa jest lepsza przyszłość pogranicza, Europy i całej ludzkości”.

W pierwszych latach funkcjonowania Collegium Polonicum, od 1996 do 2006 roku, instytucja ta stała się popularnym punktem spotkań dla wielu polityków, zarówno z Niemiec, jak i z Polski oraz całej Europy. Wykorzystywano jej unikalną atmosferę jako wyjątkowe miejsce symbolizujące polsko-niemieckie oraz europejskie pojednanie i współpracę. O tym nawiązano ponownie w latach 2010–2013, w ramach inicjatywy, która była podejmowana przez ówczesnego prezydenta Uniwersytetu Europejskiego, Guntera Pleugera, oraz jego poznańskiego odpowiednika, aby bardziej ukierunkować Collegium Polonicum na nowe wyzwania.

W historii Collegium Polonicum miało miejsce wiele znaczących odwiedzin. Gościli tutaj m.in. dwaj prezydenci Parlamentu Europejskiego – Jerzy Buzek oraz Josep Borrell, a także dwaj prezydenci RP, a byli to Aleksander Kwaśniewski oraz Bronisław Komorowski. Na wydarzeniach organizowanych w tym miejscu pojawili się również ważni politycy niemieccy, w tym dwaj prezydenci federalni – Richard von Weizsäcker oraz Joachim Gauck. Wśród znanych gości znaleźli się także marszałek Sejmu RP Józef Oleksy, oraz przewodniczący Bundestagu, Wolfgang Thierse.

W sumie w Collegium Polonicum gościło czterech premierów – Tadeusz Mazowiecki, Włodzimierz Cimoszewicz, Jerzy Buzek oraz Marek Belka i jeden kanclerz federalny – Helmut Kohl. Swoje wizyty odbyli również trzej komisarze UE: Günter Verheugen, Michel Barnier oraz Corina Crețu, a także pięciu ministrów RP: Włodzimierz Cimoszewicz, Mirosław Handke, Waldemar Dąbrowski, Władysław Bartoszewski oraz Radosław Sikorski. Na tym tle, prezydent RP Andrzej Duda, w 2019 roku, zdecydował się na wystąpienie w Bibliotece Publicznej Miasta i Gminy w Słubicach, a nie w Collegium Polonicum.

---

Oceń: Collegium Polonicum w Słubicach

---