Kino „Piast” w Słubicach to zabytkowy obiekt, który znajduje się w sercu miasta. Charakteryzuje się on ciekawą architekturą, łącząc w sobie cechy stylu ekspresjonistycznego oraz elementy art déco.
To miejsce nie tylko przyciąga miłośników filmów, ale także tych, którzy cenią sobie historię oraz unikalne wzornictwo architektoniczne.
Historia
„Budynek, który zrealizowano według projektu berlińskiego architekta A. Rebigera, został oddany do użytku w 1924 roku, a jego uroczysta inauguracja miała miejsce 15 stycznia 1925 roku przy ul. Jedności Robotniczej 10. Pierwszym filmem, który zyskał uznanie widowni, był niemy dramat niemiecki zatytułowany „Carlos und Elisabeth”. Niestety, już w 1930 roku kino zostało zamknięte, a obiekt przekształcono na salę taneczną o nazwie „Elyseum”. Materiały źródłowe wskazują na wdowę Hedwig Thiede jako pierwotną właścicielkę i inwestorkę. Chociaż fasada z płaskorzeźbami pozostała niezmieniona, po prawej stronie budynku dodano nowe wyjście, które pozostawało tam aż do generalnego remontu w 1963 roku.
Ostatni seans filmowy pod niemiecką administracją odbył się w styczniu 1945 roku, a wyswietlonym dziełem był film „Kongo-Expreß” z 1939 roku, w reżyserii Eduarda von Borsody’ego. Po zakończeniu drugiej wojny światowej, prawobrzeżna część Frankfurtu uzyskała status samodzielnego miasta Słubice, co sprawiło, że budynek kina znalazł się w granicach Polski. Ciekawostką jest, że do stworzenia drugiej części napisu „KINO PIAST” wykorzystano litery z pierwotnego szyldu „FILMPALAST”. W obliczu niekorzystnego stanu technicznego byłego Filmpalast Friedrichstraße, pierwsze powojenne seanse filmowe odbywały się w dawnym ewangelickim domu wspólnotowym przy ul. Mickiewicza 10.
W 1948 roku kino wznowiło seanse filmowe przy ul. Jedności Robotniczej 10. W 1963 roku przystąpiono do generalnego remontu budynku, który obejmował wymianę wszystkich siedzeń w sali widowiskowej oraz dobudowanie kotłowni. Nowe fotele okazały się nieco szersze od oryginalnych, co wpłynęło na obniżenie pojemności widowni. Po zakończeniu remontu, według polskiego projektu sala miała pomieścić 171 osób, a wraz z balkonem liczba miejsc wynosiła 220.
W 2005 roku kino zostało zamknięte, a ostatnim dziełem wyświetlonym w tym miejscu 25 lutego 2005 roku był amerykański thriller „Final Call”. W ostatnich latach stan budynku ulegał stopniowej degradacji, co w dużej mierze wynikało z zaniedbań ze strony właściciela, który nie podejmował koniecznych remontów.
We wrześniu 2013 roku z inicjatywy Fundacji Dobro Kultury w Słubicach rozpoczęto zbiórkę wspomnień dotyczących kina „Piast”. W dniach 8-10 listopada 2013 roku zorganizowano międzynarodowe wydarzenie kulturalne pod nazwą „NO PIAST – festiwal utraconego kina” z inicjatywy Instytutu Historii Stosowanej we Frankfurcie nad Odrą, podczas którego wyświetlono niektóre filmy z repertuaru dawnego kina oraz zorganizowano wystawę oryginalnych plakatów, które kiedyś ozdabiały kino, a które obecnie znajdują się w kolekcji Ryszarda Góreckiego.
Pamięć i ochrona prawna
W sprawie rejestracji kina w wykazie zabytków o znaczeniu regionalnym zainicjowane zostało postępowanie administracyjne. Choć formalnie rozpoczęcie procesu miało miejsce z urzędu, w praktyce działania podjął zespół z Instytutu Historii Stosowanej z siedzibą we Frankfurcie nad Odrą, a jego działania wspierał Słubicki Miejski Ośrodek Kultury.
W dniach 24 września oraz 28 października 2008 roku przeprowadzono oględziny obiektu z udziałem wszystkich zainteresowanych stron. Następnie, 3 listopada 2008 roku, na zlecenie Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Zielonej Górze, specjalistka Marta Danowska z Regionalnego Ośrodka Badań i Dokumentacji Zabytków wystawiła opinię, w której podkreślono walory zabytkowe konstrukcji oraz zalecono jej wpis do rejestru. Tak też się stało, a 27 lipca 2009 roku, Lubuski Wojewódzki Konserwator Zabytków podjął decyzję o ujęciu historycznej elewacji frontowej kina w rejestrze zabytków nieruchomych województwa lubuskiego, nadając jej numer rejestrowy L-338/A.
W końcówce 2012 roku prywatny właściciel, pragnąc zdążyć przed wygaśnięciem trzyletniego ważności pozwolenia na budowę, podjął decyzję o rozbiórce kotłowni oraz sali widowiskowej, co doprowadziło do uszkodzenia chronionej prawnie fasady. W styczniu 2013 roku właściciel złożył wniosek do Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego o wykreślenie elewacji z rejestru. Zgodnie z ekspertyzami technicznymi z grudnia 2012 roku potwierdzono stabilność konstrukcji, a właścicielowi zalecano podjęcie działań mających na celu zabezpieczenie obiektu.
Dalsze oględziny obiektu miały miejsce 15 i 28 stycznia 2013 roku. W marcu tego samego roku, prof. UZ dr hab. inż. Wojciech Eckert dostarczył specjalistyczną opinię na zlecenie Departamentu Ochrony Zabytków MKiDN, w której stwierdził, że nie ma wystarczających podstaw do wykreślenia fasady z rejestru, a także, że budynek może być wykorzystany w przyszłych przedsięwzięciach komercyjnych.
W dniu 7 czerwca 2013 roku w sprawę skreślenia fasady z rejestru zaangażowała się Fundacja na rzecz Ochrony Europejskiego Dziedzictwa Kulturowego – Dobro Kultury, która działała przy wsparciu Katedry Ochrony Europejskiego Dziedzictwa Kulturowego na Europejskim Uniwersytecie Viadrina. Fundacja przedstawiła swoje stanowisko w sprawie argumentów dostarczonych przez pełnomocnika właścicieli w piśmie wysłanym do MKiDN.
W odpowiedzi na działania Fundacji, 14 czerwca 2013 roku burmistrz Słubic wystąpił do Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego z wnioskiem o wykluczenie Fundacji Dobro Kultury z postępowania. Jednak dyrektor Departamentu Ochrony Zabytków MKiDN, Jacek Dąbrowski, postanowieniem z 18 lipca 2013 roku, uznał ten wniosek za niedopuszczalny. Na rzecz ochrony zabytkowej fasady opowiedziały się także inne organizacje oraz m.in. posłanka RP Bożena Sławiak.
29 listopada 2013 roku Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego wydał decyzję o odmowie skreślenia elewacji frontowej kina „Piast” z rejestru. Od tej decyzji nie przewidziano możliwości odwołania, a niezadowoleni mogli jedynie ubiegać się o ponowne rozpatrzenie sprawy, co właściciele uczynili 21 grudnia 2013 roku. W toku postępowania, decyzją z 9 lipca 2014 roku, MKiDN po raz kolejny odmówiło wykreślenia elewacji z rejestru, wskazując na brak formalnych i materialnych przeszkód, które mogłyby uniemożliwić jej wykorzystanie w przyszłym budynku.
Na chwilę obecną kino „Piast” pozostaje w stanie nieużytkowanym, a szkody powstałe podczas rozbiórki sali kinowej w 2012 roku wciąż nie zostały naprawione.
Przypisy
- Roland Semik: Zbieramy wspomnienia na temat kina „Piast”, na: powiatslubicki.pl z 29.08.2013 r.
- Eckard Reiß. Der Filmpalast Friedrichstraße in der Dammvorstadt. „Hefte des Historischen Vereins zu Frankfurt (Oder) e.V.”. 2 (2012), s. 2-8. Historischer Verein zu Frankfurt (Oder).
- Instytut.net: Festival des verlorenen Kinos
Pozostałe obiekty w kategorii "Inne obiekty":
Słubice (przystanek kolejowy) | Willa Księcia Leopolda w Słubicach | Katolickie Centrum Studenckie w Słubicach | Jedynka w Słubicach | Przedsiębiorstwo Transportowo-Handlowe „Transhand” | Stadion SOSiR w Słubicach | Polonia Słubice | Linia autobusowa nr 983 w Słubicach i Frankfurcie nad OdrąOceń: Kino Piast w Słubicach